OMEGA-3 a choroby nowotworowe
Obecnie choroby nowotworowe są jedną z głównych przyczyn zgonów w Europie i Ameryce Północnej i niewątpliwie można je zaliczyć do grupy chorób cywilizacyjnych. Problem ten coraz częściej dotyka również Polaków, w tym, co gorsza, także dzieci. Jak skutecznie bronić się przed nowotworami oraz jak wspomagać ich leczenie? To pytanie stawiane jest przez wielu lekarzy i naukowców już od wielu lat.
Powszechnie wiadomo, że stres, palenie papierosów, niezdrowe odżywianie, praca w szkodliwych warunkach i ogólne zmęczenie znacznie przyczyniają się do powstawania chorób nowotworowych. Aby uchronić się przed nimi warto przyjrzeć się swojej diecie i zacząć wzbogacać ją w składniki odżywcze, które pomogą uchronić nas przed rozwojem tych chorób. Do takich składników, które niewątpliwie na stałe powinny zagościć w naszej diecie, zalicza się niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) z rodziny omega-3. Kwasy te nie są wytwarzane przez organizm człowieka i dlatego jedynym ich źródłem jest nasze pożywienie. Są one niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Stanowią ważny budulec strukturalny błon komórkowych, odpowiadając za ich prawidłową budowę i czynności. Zaburzenia składu błon komórkowych powodują zakłócenia w wymianie elektrolitów, przekazywaniu sygnałów między komórkami oraz zaburzenia w transporcie np. leków do wnętrza komórek. W wyniku przemian metabolicznych z NNKT syntetyzowane są hormony tkankowe – eikozanoidy: prostaglandyny, prostacykliny, leukotrieny i tromboksany, dzięki czemu uczestniczą w regulacji procesów zapalnych i immunologicznych.
W profilaktyce chorób nowotworowych istotna jest również odpowiednia proporcja między kwasami omega-3 i omega-6. Oba kwasy NNKT działają antagonistycznie w stosunku do siebie. Kwasy omega-3 wykazują silne właściwości przeciwnowotworowe, natomiast kwasy omega-6 w dużych ilościach stymulują podziały komórek nowotworowych. Dlatego też tendencja do występowania nowotworów jest większa u osób z niedoborami kwasów omega-3 w organizmie.
Jedną z pierwszych osób, które wykazały przeciwnowotworowe działanie kwasów omega-3 była niemiecka biochemik, dr Johanna Budwig. Prowadząc przez kilkadziesiąt lat swoje badania pokazała, iż osoby stosujące opracowaną przez nią dietę bogatą w kwasy omega-3 bardzo rzadko chorowały na nowotwory. Natomiast stosowanie tej diety u osób chorych znacznie ograniczało wzrost guzów nowotworowych, a w niektórych przypadkach wręcz cofało chorobę. Rezultaty te były wynikiem jedynie zmiany sposobu odżywiania i wprowadzenia diety, której podstawą jest olej lniany bogaty w kwasy omega-3 spożywany w formie pasty z białym serem oraz antyoksydanty, błonnik i węglowodany złożone. Dr Budwig stosowała z powodzeniem swoją dietę nawet wśród pacjentów, którym akademicka medycyna nie była w stanie już pomóc.
Obecnie wyniki badań naukowych potwierdzają przeciwnowotworowe właściwości kwasów omega-3. Działanie to dotyczy przede wszystkim raka prostaty, piersi, wątroby, jelita grubego, trzustki i żołądka. Badania prowadzone na komórkach in vitro, zwierzętach oraz ludziach wykazały przynajmniej kilka mechanizmów przeciwnowotworowego działania omega-3.
Kwasy te mogą hamować podziały komórek nowotworowych i powodować ich śmierć na kilka różnych sposobów, powodując m.in.: cytolizę czyli rozpad komórek nowotworowych pod wpływem produktów ich utleniania oraz apoptozę, czyli naturalną, programowaną śmierć komórki. Ponadto dostarczanie organizmowi kwasów omega-3 pozwala na wbudowywanie ich do błon komórkowych, dzięki czemu poprawia się ich funkcjonowanie co ułatwia m.in. wnikanie leków przeciwnowotworowych i zwiększa skuteczność ich działania. Kwasy omega-3 hamują również angiogenezę, czyli powstawanie naczyń krwionośnych w rozwijającym się guzie nowotworowym. Powoduje to odcięcie dostępu pożywienia potrzebnego szybko namnażającym się komórkom nowotworowym i w konsekwencji obumieranie guza nowotworowego. Wykazano również, że kwasy omega-3 oraz wytwarzane z nich związki hamują przerzuty, co nie pozwala na rozprzestrzenianie się komórek nowotworowych w organizmie.
Wiedza na temat przeciwnowotworowych właściwości kwasów omega-3 z każdym dniem jest coraz większa i trafia do rzeszy wielu ludzi, co pozwala patrzyć w przyszłość z nadzieją, iż związki te staną się istotnym elementem profilaktyki i leczenia chorób nowotworowych.
dr Katarzyna Suchoszek-Łukaniuk