Wszystko co warto wiedzieć o sokach
Soki owocowe i warzywne często postrzegane są jako zdrowa alternatywa dla innych napojów. Kolorowe opakowania, apetyczne owoce na etykietach i obietnice witamin potrafią skutecznie przyciągnąć uwagę. Ale czy każdy produkt na półce sklepowej faktycznie zasługuje na miano wartościowego?
Zanim sięgniesz po kolejną butelkę soku, warto przyjrzeć się bliżej różnym oznaczeniom i składom. Nie każdy napój z owocami w nazwie to faktycznie sok, a różnice między nimi mają znaczenie, zwłaszcza jeśli zależy nam na zdrowym stylu życia.
Sok, nektar, napój, czyli co tak naprawdę stoi na sklepowych półkach
Wchodzisz do sklepu, patrzysz na półkę i widzisz rząd kartonów i butelek. Wszystkie kolorowe, wszystkie kuszące. Ale różnice między nimi są większe, niż mogłoby się wydawać. Kluczowe są oznaczenia i skład, to one mówią najwięcej o jakosci danego produktu.
Sok
To produkt, który powinien znaleźć się na czele listy, jeśli zależy Ci na wartościach odżywczych. Sok owocowy lub warzywny 100% powstaje bez dodatku cukru, substancji słodzących, konserwantów ani barwników (z wyjątkiem soków cytrusowych, gdzie dopuszcza się konserwanty).
Może za to być wzbogacany w witaminy i składniki mineralne, ale jego skład bazowy powinien być maksymalnie prosty, jak najbardziej zbliżony do surowca, z którego powstał. Warto pamiętać, że sok nie jest w stanie w pełni zastąpi świeżych owoców i warzyw. Zawiera od nich mniej błonnika pokarmowego, z tego właśnie powodu nie należy w pełni rezygnować ze spożywania warzyw i owoców.
Przyjmuje się różne kryteria podziału soków:
- ze względu na rodzaj użytego surowca można wyróżnić soki owocowe, warzywne i warzywno-owocowe;
- ze względu na zastosowaną przy produkcji obróbkę termiczną wyróżnia się soki niepasteryzowane, pasteryzowane i pasteryzowane w niskiej temperaturze;
- ze względu na konsystencję gotowego soku wyróżnić można soki klarowne, naturalnie mętne, zagęszczone, przecierowe;
- ze względu na rodzaj półproduktu wyróżnia się soki nie z koncentratu (NFC - Not From Concentrate) i soki odtworzone z zagęszczonego soku owocowego (FC - From Concentrate).
Przyjrzyjmy się bliżej ostatniej z wymienionych kategorii, czyli sokom odpowiednio z i nie z koncentratu.
Soki NFC powstają przez bezpośrednie tłoczenie owoców lub warzyw. Nie dodaje się do nich wody, zagęszczaczy ani konserwantów. Dzięki temu są uznawane za bardziej naturalne. Często zawierają cząstki miąższu, które stanowią dobre źródło błonnika i polifenoli.
Takie soki są zazwyczaj pasteryzowane, co wydłuża ich trwałość, przy zachowaniu wartości odżywczych i smaku. Dla wielu osób to najbliższa forma do świeżo wyciskanego soku, jaką można kupić w sklepie.
Soki FC najpierw zostają zagęszczone przez odparowanie wody, a następnie, już w zakładzie produkcyjnym, woda jest z powrotem dodawana. Dzięki temu produkt jest łatwiejszy w transporcie i ma dłuższy termin przydatności.
Chociaż brzmi mniej naturalnie, soki z koncentratu nadal muszą spełniać wymogi dla soków 100%. Nie mogą zawierać sztucznych dodatków czy konserwantów. Są często bardziej klarowne i gładsze niż soki NFC.
Nektar
Nektar to rozcieńczony sok lub przecier owocowy, do którego można dodać cukier lub miód. Minimalna zawartość soku jest regulowana przepisami i zależy od rodzaju owoców, zwykle wynosi od 25% do 50% (przykładowo nektar z czarnej porzeczki zawiera w składzie 25% soku).
Zawartość soku w nektarze jest bezpośrednio powiązana z kwasowością i konsystencją owocu, z którego powstał. Przyjmuje się, że W przypadku owoców, których sok nie nadaje się do bezpośredniego picia (np. bananów), które mają gęstą, papkowatą konsystencję lub intensywny kwaśny aromat, minimalna zawartość soku w nektarze musi wynosić co najmniej 25%. Natomiast w przypadku owoców, z których można uzyskać klarowny, pitny sok, jak jabłka czy pomidory, przepisy wymagają, aby nektar zawierał przynajmniej 50% soku.
Co ważne, podobnie jak w przypadku soków, do nektarów nie można dodawać barwników i konserwantów.
Napój
To najmniej wartościowa opcja spośród trzech. Napój może zawierać minimalne ilości soku albo nie zawierać wcale. Jego bazę stanowią zazwyczaj woda, cukier, aromaty i barwniki. Co więcej, napoje nie podlegają regulacjom dotyczącym zawartości owoców, dlatego tak ważne jest dokładne czytanie etykiety.
Oczywiście zdarzają się wyjątki. Wśród napojów można znaleźć opcje o wysokiej zawartości owoców, nawet takiej sięgającej 100%, ale z dodatkiem substancji konserwujących. Dlatego tak ważne jest uważne czytanie etykiet na opakowaniu.
Podsumowując
Nie każdy napój z owocami na etykiecie to prawdziwy sok. Różnice między sokiem, nektarem a napojem mają znaczenie, zwłaszcza jeśli zależy Ci na zdrowych wyborach. Sok 100% to opcja najbliższa naturze, choć warto pamiętać, że nie zastąpi całkowicie świeżych owoców i warzyw. Nektar to już rozcieńczony wariant, często z dodatkiem cukru, a napój to produkt o minimalnej wartości odżywczej, w którym owoców może nie być wcale. Wybór powinien być zawsze poprzedzony zapoznaniem się z etykietą.
