Biotyna - korzyści dla zdrowia
Biotyna zwana również witaminą B7 lub witaminą H, należy do witamin z grupy B rozpuszczalnych w wodzie. Jest związkiem heterocyklicznym zbudowanym z dwóch połączonych ze sobą pierścieni tiofenowego i imidazolowego oraz z przyłączonego do nich kwasu walerianowego. Biotyna jest związkiem występującym powszechnie w przyrodzie i wytwarzanym wyłącznie przez bakterie oraz niektóre grzyby, glony i rośliny wyższe. Biotyna może występować w formie wolnej albo związanej z białkami. Wolna biotyna wchłania się prawie całkowicie w jelicie cienkim i magazynowana jest w wątrobie, natomiast brakuje danych dotyczących jej absorbcji w postaci związanej z białkiem w żywności. Biotyna związana jest rozkładana przez proteazy i peptydazy żołądkowo-jelitowe na biocytynę i oligopeptydy biotyny, z których w wyniku działania enzymu biotynidazy w świetle jelita uwalniana jest biotyna, która podobnie jak wolna biotyna wchłaniana jest w jelicie cienkim. W przypadku wrodzonego braku biotynidazy obserwujemy niedobór biotyny, który leczy się poprzez podawanie biotyny.
Biotyna - zastosowanie, właściwości i działanie
Biotyna posiada szerokie zastosowanie nie tylko w obrębie skóry, ale również stanowi składnik ważnych enzymów biotynowych, do których zaliczamy karboksylazy – pirogronianowa, acetylo-CoA, priopionylo-CoA oraz metylokrotonoilo-CoA. Biotyna bierze udział w syntezie kwasów tłuszczowych, katabolizmie aminokwasów rozgałęzionych (izoleucyny, waliny, metioniny i leucyny), metabolizmie glukozy, cyklu kwasu cytrynowego i przemianach dwutlenku węgla. Odpowiada także za prawidłowy przebieg przemian białek i tłuszczy oraz utrzymanie równowagi pomiędzy podażą substancji odżywczych a endogenną syntezą nowych związków, zależnie od zapotrzebowania organizmu. W aspekcie działania na skórę, poza regulacją jej gospodarki lipidowej odpowiada również za syntezę keratyny, wytwarzanie naturalnych substancji spajających komórki rogowe oraz hamowanie aktywności gruczołów łojowych. Biotyna zawiera cząsteczki siarki, która wchodzi w skład keratyny budującej włosy i paznokcie. Wspomaga procesy powstawania keratyny i różnicowania się komórek naskórka oraz włosów i paznokci. Nim odkryto korzystne działanie biotyny na włosy, dowiedziono najpierw jej pozytywny wpływ na jakość paznokci. Okazało się, że zmniejsza ich łamliwość czy tendencję do rozdwajania. Przyjmowanie biotyny przez ok. 5-6 miesięcy znacząco redukuje łamliwość paznokci i wspomaga regenerację płytki paznokciowej. Pacjenci stosujący biotynę w związku ze stanem swoich paznokci odnotowali nie tylko jej korzystne działanie na płytkę paznokciową, ale także na włosy. Długotrwały jej niedobór przyczynia się do zaburzeń w obrębie skóry np. wysuszenie i przebarwienia, zmiana zabarwienia skóry, przetłuszczanie i wypadanie włosów prowadzące często do łysienia, a nawet ich siwienie, łuszczenie się skóry oraz łamliwość paznokci. Ponadto w kosmetologii biotyna stała się podstawowym narzędziem do terapii łamliwych i rozdwajających się paznokci oraz do leczenia grzybicy paznokci, ze względu na przyspieszenie efektu kuracji. Ponadto posiada szerokie zastosowanie przy leczeniu łysienia i łojotokowego zapalenia skóry. Po kuracji obserwuje się szybszy wzrost włosów oraz poprawę stanu paznokci. Regularne stosowanie powoduje spłycenie zmarszczek, obrzęków pod oczami oraz zwiększenie nawilżenia skóry. Witaminę H poleca się osobom z przedwcześnie starzejącą się, zwiotczałą skórą, oraz stosowana jest także przy cerze trądzikowej.
Niedobór biotyny i jego konsekwencje
Niedobory biotyny w diecie obserwuje się przy nadmiernym spożyciu surowych jaj, mogą pojawić się również w wyniku długotrwałego żywienia pozajelitowego. Ponadto stwierdzono także niedobory biotyny związane z hiperglikemią i opornością na insulinę. U części kobiet będących w ciąży obserwuje się rosnący, nieduży niedobór biotyny pomimo normalnego spożycia tej witaminy z dietą. Stwierdzono również spadek stężenia biotyny w osoczu i mleku kobiet karmiących. Nie ma potwierdzonych objawów nadmiernego spożycia biotyny, nawet przy dawkach 200 mg/dobę podawanych doustnie, nie stwierdzono, aby właściwości biotyny miały toksyczne działanie.
Biotyna wspomaga m.in. tempo wzrostu włosów oraz hamuje nadmierne wypadanie włosów, jest więc na bieżąco zużywana przez organizm jako ważny budulec. Biotyna zawiera między innymi siarkę, która wchodzi w skład keratyny, a keratyna jest z kolei budulcem skóry, włosów i paznokci.
Wpływ przyjmowania biotyny na badania diagnostyczne
W ostatnim czasie pojawiły się doniesienia wskazujące, że wysokie spożycie biotyny może powodować zafałszowanie wyników badań diagnostycznych. Analiza piśmiennictwa z ostatnich lat dotyczącego biotyny wykazała szczególne zainteresowanie badaczy występowaniem interferencji biotyny w różnych testach immunologicznych, wykorzystujących w swojej konstrukcji układ streptawidyna (awidyna)-biotyna. Interferencje biotyny dotyczą pacjentów z wysokim stężeniem biotyny we krwi, występującym najczęściej u pacjentów leczonych wysokimi dawkami biotyny. Coraz częściej pojawiają się doniesienia niezgodności wyników oznaczeń hormonalnych, szczególnie w chorobach tarczycy, z obrazem klinicznym, co wiąże się ze zbyt wysokim stężeniem biotyny w osoczu. Na przykład fałszywie zaniżone wyniki stężenia TSH, fałszywie zawyżone wyniki stężenia wolnych hormonów tarczycy mogą sugerować nadczynność tarczycy bez wyraźnych objawów klinicznych, np. zdiagnozowanie choroby Gravesa i ciężką nadczynność tarczycy u osób przyjmujących 10–300 mg biotyny dziennie. Zaobserwowano, że nawet dawka 10 mg biotyny zakłóca test czynności tarczycy przeprowadzony w ciągu 24 godz. od przyjęcia leku. Podkreśla się, że uzyskanie fałszywie zaniżonych lub fałszywie zawyżonych wyników badań może prowadzić do postawienia błędnej diagnozy oraz zastosowania niewłaściwego leczenia. Powagę sytuacji zauważyła amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (Food and Drug Administration - FDA), która wydała komunikat ostrzegawczy skierowany do pracowników służby zdrowia, dotyczący zjawiska interferencji biotyny w badaniach immunologicznych.
Źródła biotyny w diecie
Suplementy diety oraz pokarmy bogate w biotynę pozwolą uporać się z takimi dolegliwościami jak np. nadmierne wypadanie włosów. Jeśli rozpoznasz objawy niedoboru biotyny, postaw na dietę, która ją zawiera np. na nabiał, soję, ryż czy migdały. Niestety biotyna występuje w pożywieniu w niewielkich ilościach, dlatego warto szczególnie zadbać o to, aby na talerzu nie zabrakło pokarmów, które ją zawierają. Mikroelementy dostarczane wraz z pożywieniem są bowiem lepiej wchłaniane przez układ pokarmowy, a przez to bardziej skuteczne niż niejeden suplement diety.
Dobre źródła biotyny to mleko, podroby, żółtka i drożdże piwne. Warzywa i owoce również zawierają biotynę, dlatego, gdy zauważysz objawy niedoboru biotyny, sięgnij po produkty z soi, a także świeży groch, marchew, pomidory oraz rodzynki. Zawarta w nich biotyna wspomaga produkcję keratyny i przyspiesza tempo wzrostu włosów, a także przeciwdziała ich wypadaniu.
Kolejne źródła biotyny to owoce morza, np. kraby i sardynki, a także chudy ser. Jaki ser jest chudy? Niską zawartość energetyczną oraz spore ilości białka i wapnia ma twaróg chudy lub półtłusty. Jeżeli chcesz szybko uzupełnić braki, sięgnij po wybrany suplement diety, a oprócz tego np. po migdały do chrupania, które również dostarczają biotyny.
Biotyna nie tylko na skórę, włosy i paznokcie
Właściwości biotyny sprowadzają się nie tylko do dostarczania budulca dla zdrowych i gęstych włosów. Dba ona także o utrzymanie prawidłowego metabolizmu energetycznego oraz przyswajanie makroskładników odżywczych. Korzystne właściwości biotyny odczuje cały nasz układ nerwowy, biotyna jest bowiem niezbędna do utrzymania prawidłowych funkcji psychologicznych i prawidłowego stanu błon śluzowych.
Piśmiennictwo:
1. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny (NIZP-PZH). 2020 r.
2. Biotyna – magiczna substancja na wzmocnienie włosów i paznokci. Farmacja praktyczna. 2016 r.
3. Wpływ biotyny na wygląd skóry i jej przydatków. Dermatologia. Katedra i Zakład Genetyki Medycznej Wydziału Farmaceutycznego SUM.
4. A Review of the Use of Biotin for Hair Loss. Skin Appendage Disord 2017;3:166–169.
5. The effect of biotin interference on the results of blood hormone assays. Endokrynologia Polska 2019; 70 (1).
