Fosfolipidy – wsparcie dla zdrowia wątroby

Wątroba to największy narząd wewnętrzny człowieka, który każdego dnia pełni setki niezwykle ważnych funkcji: uczestniczy w metabolizmie węglowodanów, tłuszczów i białek, neutralizuje toksyny, magazynuje niektóre składniki odżywcze, a także produkuje żółć, niezbędną do trawienia tłuszczów.

Jej zdolność do regeneracji jest wyjątkowa, jednak przewlekłe obciążenia, takie jak nieodpowiednia dieta, używki, leki czy brak ruchu, mogą prowadzić do uszkodzeń i przewlekłych chorób, w tym metabolicznego stłuszczenia wątroby (MAFLD ). Jedną z ciekawszych substancji, które realnie mogą wesprzeć funkcje wątroby, są fosfolipidy.

Czym sa fosfolipidy?

Fosfolipidy to związki organiczne zbudowane z kwasów tłuszczowych, alkoholu i reszty kwasu fosforowego. Często zawierają również cholinę, dzięki czemu tworzą fosfatydylocholinę, znaną powszechnie jako lecytyna.

Występują naturalnie m.in. w:

• żółtku jaja;
• ziarnach soi;
• słoneczniku;
• rzepaku.

Lecytyna to jeden z głównych składników budulcowych błon komórkowych, a jej rola w organizmie jest naprawdę szeroka:

• wspiera produkcję acetylocholiny, czyli neuroprzekaźnika niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania pamięci, koncentracji i procesów uczenia się;
• stanowi aż 75% surfaktantu w płucach, wspomagając ich prawidłową pracę;
• dostarcza nienasyconych kwasów tłuszczowych o działaniu przeciwzapalnym;
• ułatwia wchłanianie witamin A, D, E i K.

Fosfolipidy a zdrowie wątroby

Spośród elementów tworzących fosfolipidy największe znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania wątroby ma cholina, znana także jako witamina B4. Wspiera metabolizm tłuszczów, pomaga ograniczać gromadzenie się cholesterolu, a także zmniejsza ryzyko powstawania kamieni żółciowych. Cholina odpowiada dodatkowo za prawidłowy metabolizm lipidów poprzez udział w transporcie lipoprotein VLDL. Jej niedobór może prowadzić do stłuszczenia wątroby.

Badania wskazują, że fosfatydylocholina pełni kluczową rolę w utrzymaniu integralności i płynności błon hepatocytów, czyli komórek wątroby. Dzięki temu ułatwia regenerację narządu, wspiera transport tłuszczów i cholesterolu oraz przeciwdziała ich nadmiernemu odkładaniu się w wątrobie. Fosfolipidy zmniejszają również stres oksydacyjny i stan zapalny, które odgrywają istotną rolę w rozwoju MAFLD.

Fosfolipidy w badaniach klinicznych

W ostatnich latach przeprowadzono liczne badania z udziałem tzw. fosfolipidów niezbędnych (ang. essential phospholipids – EPL), czyli takich, które w składzie zawierają niezbędne kwasy tłuszczowe.

W 2015 roku Dajani i wsp. przeprowadzili badanie, które objęło osoby z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby (NAFLD), zarówno te z towarzyszącą cukrzycą czy zaburzeniami lipidowymi, jak i bez innych schorzeń. Uczestnicy przez kilka miesięcy przyjmowali fosfolipidy i zaobserwowano u nich poprawę wyników prób wątrobowych (spadek ALT i AST), a także delikatne zmniejszenie stłuszczenia w badaniach obrazowych. Co ciekawe, gdy dawkę zmniejszano, część efektów słabła, co sugeruje, że systematyczność jest tu kluczowa.

Kolejne badanie, tym razem z 2021 roku (Ivashkin i wsp.) sprawdzało zupełnie inną formę suplementu, czyli pastę zawierającą fosfolipidy. Wzięło w nim udział ponad 140 osób ze zdiagnozowanym NAFLD lub wirusowym zapaleniem wątroby. Po 12 tygodniach kuracji uczestnicy zgłaszali poprawę samopoczucia – mniej dolegliwości ze strony układu pokarmowego, mniej zmęczenia i ogólnie lepszą jakość życia.

Wyniki badań są niezwykle obiecujące i wskazują, że fosfolipidy mogą realnie wspierać funkcjonowanie i regenerację wątroby, poprawiając zarówno parametry biochemiczne, jak i samopoczucie pacjentów. Regularne stosowanie preparatów zawierających EPL wydaje się szczególnie korzystne w profilaktyce i terapii schorzeń wątroby.

Co jeszcze wspiera wątrobę?

Fosfolipidy to jednak nie wszystko. Kondycja wątroby zależy w dużej mierze od stylu życia i codziennych nawyków. Oto kilka kluczowych elementów, o których warto pamiętać:

• zbilansowana dieta – ograniczenie tłuszczów nasyconych, żywności wysoko przetworzonej i produktów o wysokim IG;
• ograniczenie alkoholu – w tym miejscu należy pamiętać, że nie istnieje coś takiego jak „bezpieczna” ilość alkoholu dla zdrowia;
• rezygnacja z palenia – dym tytoniowy zawiera ponad 7 tys. związków chemicznych, w tym 70 o działaniu rakotwórczym;
• higiena snu – to właśnie w nocy zachodzą najintensywniejsze procesy regeneracyjne;
• prawidłowa masa ciała – redukuje ryzyko m.in. metabolicznego stłuszczenia wątroby (MAFLD);
• aktywność fizyczna– regularny ruch wspiera metabolizm i ułatwia utrzymanie zdrowej wagi.

Podsumowanie

Zdrowa wątroba to podstawa prawidłowego funkcjonowania całego organizmu, a fosfolipidy mogą być cennym elementem wspierającym jej kondycję. Dzięki właściwościom regeneracyjnym i ochronnym znajdują zastosowanie zarówno w profilaktyce, jak i terapii. Aby jednak w pełni wykorzystać ich potencjał, warto zadbać również o codzienne nawyki żywieniowe i styl życia.

Piśmiennictwo:

• Parchem K., Bartoszek A.: Fosfolipidy oraz produkty ich hydrolizy jako żywieniowe czynniki prewencyjne w chorobach cywilizacyjnych. Postepy Hig Med Dosw (online), 2016, 70, 1343-1361
• Maev I., Pavlov C., Starostin K. M. i wsp.: Dowody na korzystne działanie fosfolipidów niezbędnych oparte na danych rzeczywistych u pacjentów z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby. EFSM, 2022, 2, DOI: 10.52778/efsm.22.0107
• Minarik P., Koscova E.: Niezbędne fosfolipidy w chorobach stłuszczeniowych wątroby. EFSM, 2022, 2, DOI: 10.52778/efsm.22.0019
• Dajani A. I. M., Hammour A. M. A., Zakaria M. A. i wsp.: Essential phospholipids as a supportive adjunct in the management of patients with NAFLD. Arab J Gastroenterol, 2015, 16, 99-104
• Ivashkin V. T., Maev I. V., Pavlov C. S. i wsp.: Safety and effectiveness of essential phospholipids paste in patients with non-alcoholic fatty liver disease or viral hepatitis. Turk J Gastroenterol, 2021, 32, 750-757